اکالیپتوس Eucalyptus spp

مقدمه:

اکالیپتوس درختی از تیره موردیها می باشد که اصلش از استرالیا است و در آن سرزمین تشکیل جنگل های انبوهی می دهد و ارتفاع آن به 145 متر و محیط تنه آن به 25 متر می رسد. در حال حاضر در هندوستان و آفریقای شمالی هم جنگل های وسیعی از اکالیپتوس وجود دارد. این درخت بیشتر به منظور استفاده از چوب آن کاشته می شود.

گیاهشناسی:

درخت اکالیپتوس همیشه سبز است و برگهای جدید جای برگ های ریخته را میگیرند. برگها دو گونه است: برگهای جوان آن به شکل قلب، متقابل و افقی است ولی برگ های مسن آن متناوب و کشیده و داسی شکل و به رنگ سبز مایل به خاکستری هستند.

اندام دارویی:

قسمت مورد استفاده گیاه برگها می باشد که اسانس گیری از آنها انجام می شود.

مهمترین مواد شیمیایی:

ماده موثره این گیاه اکالیپتول (C10H18O) است. روغن اصیل برگ تهیه شده از تقطیر بخار عمدتاً از عنصر فعالی به نام سینوئول تشکیل شده است. روغن این گیاه همچنین حاوی سایر عناصر شیمیایی گیاهی است. همچنین در برگهای آن یک ماده تلخ به نام تانن موجود می باشد. پینن مقداری الکل و ترپن از دیگر مواد موجود در اسانس این گیاه می باشد. به طور کلی برگهای اکالیپتوس دارای اکالیپتول(1و8 – سینوئول) می باشد. این ماده که ماده مؤثره دارویی این گیاه می باشد مایعی بی رنگ، دارای بویی شبیه به کامفر، طعم دهنده و سرد کننده است که به عنوان طعم دهنده می تواند مورد استفاده قرار گیرد. اسانس این گیاه از برگ های تازه و بوسیله تقطیر با آب تهیه می گردد. اسانس آن ماده ای سیال و بی رنگ و یا به رنگ زرد روشن می باشد. طعم آن ابتدا خنک کننده ولی به تدریج سوزاننده است. اسانس در دمای 15 درجه دارای وزن مخصوص بین 019/0 و 039/0 دارد و نگهداری آن در ظروف شیشه ای دربسته و غیرقابل نفوذ به نور باید انجام گردد.

خواص درمانی:

بومی های استرالیایی از برگهای اکالیپتوس برای درمان جراحات و پایین آوردن تب استفاده می کردند. اکالیپتوس به انواع عطر، صابون و برخی از مواد غذایی و نوشیدنی ها اضافه می شود. از این گیاه همچنین به عنوان عامل دفع حشرات نیز استفاده و به روغن شمع و افشانه های حشره کش نیز استفاده می شود.

مصارف دارویی تأیید شده برای اسانس برگ ها شامل سرفه، برونشیت و روماتیسم است. همچنین این گیاه برای نزله های دستگاه تنفسی کاربرد دارد. تحقیقات اخیر موید این است که این گیاه دارویی، تعداد هیره های (نوعی حشرات) گرد و خاک را تا حد زیادی کاهش می دهد و راه تنفس انسان را بازتر می کند. روغن اکالیپتوس فوق العاده برای انسان سمی است و در مصرف آن باید دقت کرد. به طور کلی این گیاه برای درمان التهاب سینه، ریه ها، بینی و گلو بکار می رود و می تواند برخی از گونه های باکتری و همچنین برخی از انواع قارچ ها را از بین ببرد. وقتی از این گیاه دارویی برای مصرف موضعی استفاده می شود، می تواند درد رماتیسمی را تسکین بخشد.