کرفس کوهی
کرفس کوهی (Kelussia odoratissima Mozaff)
یک گیاه دارویی اندمیک زاگرس مرکزی ایران است. به دلیل برداشت بیش از حد آن در اوایل دوره رویشی و زمان نسبتاً زیاد مورد نیاز برای استقرار و تولید بذر، این گیاه فرصت تجدید حیات و تکثیر را نداشته و در معرض انقراض می باشد. کرفس کوهی گیاهیست علفی، چند ساله و از تیره چتریان، دارای ساقه منشعب و توخالی شیاردار به ارتفاع 20 تا 60 سانتیمتر که ارتفاع گل آن گاهی به 200 سانتیمتر نیز می رسد. ریشه، ساقه، برگ و بذر این گیاه مورد مصرف می باشد. دارای دو گروه ترکیبات اسانس و فلاونوئید میباشد. فلاونوئیدها بخش مهمی از ترکیبات این گیاه هستند که دارای اثرات ضدالتهابی، ضدویروسی، ضددیابت و ضدسرطان میباشند. مهمترین ترکیب موجود در اسانس کرفس کوهی بوتیلیدن دیهیدروفتالید و نیز بوتیلیدن فتالید است. فتالیدها به طور عمده در بذر گیاه یافت میشوند. همچنین، اسیدهای چرب مهم آن اسید پتروسلینیک، اسید لینولئیک و اسید پالمیتیک میباشد. در طب سنتی برای اندامهای هوایی گیاه کرفس کوهی، خواصی همچون ضدالتهاب، ضددرد، درمان روماتیسم و تصفیه خون ذکر شده است. کرفس کوهی همچنین، دارای خاصیت آنتیاکسیدانی و اثر حفاظت از بافتها میباشد.